Περιγραφή Βιβλίου

Ο βυζαντινός ελληνικός όρος κατάστιχον υιοθετήθηκε ως catasticum (και στον πληθυντικό ως catastici) από τους Βενετούς, τους νέους κυρίαρχους της Κρήτης από το 1211 και εξής, για να αποδώσει το βιβλίο στο οποίο καταγράφονταν τα φέουδα (feuda) που παραχωρούσε ο δούκας Κρήτης στους νέους γαιοκτήμονες, δηλαδή τους φεουδάρχες (feudati). Τα Κατάστιχα των φέουδων της Κρήτης (Catastici Feudorum Crete) είναι στην ουσία κτηματολόγια, στα οποία καταχωριζόταν κάθε φέουδο ξεχωριστά με το μέγεθός του, τα χωριά και τη γη που περιλάμβανε, καθώς και με τους κατά καιρούς ιδιοκτήτες του. Με τα Κατάστιχα των φέουδων οι βενετικές αρχές παρακολουθούσαν την εξέλιξη του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της γης του νησιού, της οποίας ψιλός ιδιοκτήτης παρέμεινε πάντοτε το κράτος, ενώ ταυτόχρονα καθόριζαν τις υποχρεώσεις των φεουδαρχών. Τα διασωθέντα σήμερα Κατάστιχα αποτελούν μια σπάνια και ιδιαίτερα σημαντική πηγή τόσο για τη μεσαιωνική κοινωνία της Κρήτης, όσο και για το φυσικό και ανθρωπογενές τοπίο του νησιού στη διάρκεια δύο και πλέον αιώνων. Τα Κατάστιχα των φέουδων του «διαμερίσματος» του Χάνδακα ήταν οργανωμένα κατά «σεξτέριο» (sexterium). Εδώ εκδίδεται το Κατάστιχο του «σεξτέριου» του Αγίου Παύλου, το οποίο καταλάμβανε την περιοχή νοτιοανατολικά του Χάνδακα, σε τμήμα δηλαδή των πρώην επαρχιών Τεμένους και Πεδιάδας του σύγχρονου νομού Ηρακλείου.